معمای پیچیده باستان شناسان درمورد معماری ایلخانی طاق طویله
معماری بی مانند طاق طویله ، اثر منحصر بفرد و تنها جايگاه باستانی شهر ايذه کارشناسان را در پاسخ به سوالات بيشمار ناكام گذاشته است
گروه استانها(زهراكشوری): درهاي چهار طرف طاق طویله ايذه و معماري اعجابانگيز داخلي آن باستانشناسان را با يكي بينظيرترين و پيچيدهترين معماريهاي دوره ايلخاني روبرو كرده است. پيچيدگي معماري اين مجموعه پس از سه فصل كاوش، معماران را در پاسخ به سوالات بيشمار ناكام گذاشت. باستانشناسان تاكنون هيچ كاربري مشخصي را براي اين مجموعه تعريف نكردهاند.
طاق طویله در غرب شهر ايذه و در خيابان محمد رسول الله واقع است. زيربناي اين بناي تاريخي كه از سنگ ساروج ساخته شده 14 هزار متر مربع است. اين بنا در دو طبقه ساخته شده است.
"جعفر مهركيان"، باستان شناس و مدير پروژه آياپير در باره وضعيت اخير اين اثر گفت: « طاق طویله يك اثر منحصر بفرد و يك بنا بسيار زيبا و گسترده است كه زيباترين تزئينات كاشي را دارد.كاشيكاريهاي معرق، تركيب آجر كاشي، گچبريهاي رنگين و سازههاي معماري پيچيده كه تاكنون كاربري آن مشخص نشده و سوالات بي شماري را پيشروي باستان قرار داده است.»
او گفت: «اين بنا نزديك به دهها در بيروني و يك پلان معماري چهارضلعي دارد. اما درون آن يك حياط هشت ضلعي وجود دارد كه در دو مرحله ساخته شدهاست. فراواني درها نشان ميدهد ضروتي براي حفاظت آن احساس نميشده شايد اين بنا يك بناي عمومي بوده كه تدابير امنيتي براي آن انديشه نشده است.»
طاق طویله داري نفيسترين كاشيكاريهاي دوران ايلخاني و تيموري است. كاشيكاريهاي برجسته چون زرين فام، چليپا و كاشيهاي با نقوش گياهي مثل سلطانيه و كاشيهاي چون مسجد جامع اصفهان متعلق به دوران تيموري اين اثر را منحصربفرد كردهاست.
مهركيان گفت: «اين بنا با يك پلان هشت ضلعي داراي دو پلكان بسيا زيبا و عريضتر از پلكان عاليقاپو است كه ظرافت اين معماري نشان از مهارت سازندگان خود دارد. همچنين در اين كاوشها وجود تنپوشههاي سفالي بسيار زيبايي بدست آمد. اين احتمال وجود دارد كه آب اين مجموعه بوسيله اين تنپوشهها و از چشمههاي نورآباد تامين شدهباشد.»
قلعه تاريخي «طاق طويله» متعلق به دوره اتابكان لر و حدود قرن هفتم هجري است. حريم اين قلعه حدود 25 تا 30 هزار متر است و تاكنون چهار گوشه بنا با ديوارها3 و اتاق سالم از قلعه در حفاري ها به دست آمده است. قلعه «طاق طويله» در ابتدا كاروانسرا و پس از آن اصطبل خان هاي بوده است. قلعه « طاق طویله » هم اكنون در منطقه مسكوني و تجاري شهر «ايذه» قرار دارد. «ابن بطوطه» در سفرنامه خود آورده است كه 3 شب در اين قلعه كه كاركرد كاروانسرا داشته است، بيتوته كرده است.