نژاد و زبان بختیاری ها

"بختیاری ها یکی از اقوام چند گانه ایران محسوب می شوند . ایشان سالیان دراز است که در استانهای خوزستان .اصفهان .چهار محال و بختیاری. پارس .کهکیلویه و بویر احمد. لرستان بوشهر . و... زندگی می کنند.   

         نژاد بختیاری ها بی تردید از آریایی های اصیل است . شکل و شمایل آنان ؛ پوشاک آنان ؛ سنت های آنان و ...از اسناد ثابت کننده این ادعا است . بحث و گفت و گویی که بر زبان ها رایج است ؛ شناسایی نسب آنان است که ما به آن می پردازیم .

 نظریه پارسی بودن بختیاری ها

           افرادی که بختیاری ها را به پارس ها نسبت می دهند دلایل محکم و استواری دارند . دلایل آنان از این قرار است :

- زبان بختیاری ها پارسی میانه است و کمتر می توان واژه ای بیگانه از قبیل زبان های عربی و ... را در آن دید . اصیل ترین بختیاری ها زبانی خالی از واژه های عربی دارند و یک پارسی اهل شیراز کاملاٌ زبان آنان را می فهمد.

-  لباس مردان ( چوغا ) دارای خط های سپید و سیاهی است که خط های سپید به بالا و خط های سیاه به پایین می آیند و این نشانه ی برتری سپنتا مینو ( دشمن اهریمن ) بر انگره مینو ( اهریمن ) است . که این پوشاک در عهد هخامنشی رایج بوده است .

 در میان اقوام ایرانی پوششزنان بختیاریتنها لباس و نشانه بازمانده از ایران باستان است که بدون کوچکترین تغیریاز گزند قرنها گذر کرده تا به امروز بازمانده،طرح و فرم این لباس قدمتی۵۰۰۰ساله دارد،

سرخی مینای این پری رویان پاک نهاد که مظهر شرف و مهربانی بانوی آریایی میباشند نشان پاسداشتخون سیاوشاست . که لباس زنان شامل شلوار قری ؛ مینا یا مینایی و لچک است که با بسیاری از ایل های اصیل ایرانی مشترک است. این لباس اصلی ترین لباس زنان دوران هخامنشی - سلوکیان - اشکانیان و ساسانیان بوده است .

نیکوست که در این روزگار آشفتگی و بی هویتی چشم جوانانمان را به داشته های گرانقدرمان باز کنیم.

- موسیقی آنان به دوران ساسانیان بر می گردد و شامل سرنا و کرنا و کوس ( طبل ) و سازهای بادی کوچکتر از سرنا و کرنا است . ( طایفه) توشمال که سرپرستی موسیقی را در ایل بر عهده دارند اکنون هم در مجالس عروسی هنرمندی خود را به معرض نمایش می گذارند .

- نام تش ها ( طوایف ) نام هایی پارسی و تا حدودی درباری است برای مثال نام تش :: شهنی :: از واژه :: شیه :: به معنای آوا و صدای اسب گرفته شده که گفته اند روزگاری این اقوام پرورش دهنده اسب بوده و یا بی ارتباط با اسب نبوده اند . اصیل ترین آنان موهایی حداقل قهوه ای و چشمانی رنگی دارد . قد بلند هم یکی از صفات ظاهری آنان است . مردان آنان بدنی ورزیده و کاری دارند . نام های مرداویج ؛ علی مردان ؛ سخته ؛ کورش و پرویز بین مردان رایج است .

          پژوهشگران می گویند که خواستگاه بختیاری ها خود پارسوماش و یا مسجد سلیمان امروزی بوده است و بعد از حمله اعراب به آنان به کوه های امروزی بختیاری گریختند . چرا که بسیاری از شواهد تاریخی در این منطقه ( پارسوماش یا آنشان ) بوده است و کمتر اشیا و شواهد تاریخی در چهارمحال دیده شده است .

          پژوهشگران می گویند که نسب اینان به قبیله پاسارگاد می رسد . آنان این ادعا را با کتیبه کورش که در آن می گوید :« من کورش هستم شاه هخامنشی مردی از آنشان.»« ای مردی که هر که هستی و از هر جا که می آیی.» « زیرا می دانم که خواهی آمد.»« من کورش هستم که به ایرانیان شاهنشاهی بخشید.»« با من مشاجره نکن.»«یگانه چیزی که هنوز برای من باقی مانده است .»«یک مشت خاک است.»«که پیکر مرا پوشانده است.»«اثبات می کنند . که می تواند این نظر  درست باشد.

 نظریه پارتی بودن بختیاری ها

           این نظریه تنها بر مجسمه یکی از بزرگان اشکانی که بر بالای کوه سرمسجد پارسوماش یا مسجد سلیمان پیدا شد تکیه دارد ( همان مجسمه زرینی که کلاهی به سر دارد و یک دست آن کنده شده است ) و آتشکده اشکانی آن منطقه استوار است . پارسوماش در دوره اشکانیان اهمیت بسزایی برای پیام رسانی به مناطق دور دست داشت . اشکانیان بالای کوه سرمسجد آتشکده ای ساختند که از آتش آن برای انتقال پیام استفاده می کردند. بالای کوه سرمسجد آتشکده ای است که هنوز هم ویرانه ای از آن باقی است . نام گذاری شهر پارسوماش به مسجد سلیمان هم همین بوده است . دولت مشروطه فکر می کرد که آن آتشکده قصر حضرت سلیمان بوده است که کاملا اشتباه بود . سنگ بسیار بزرگی هم که بختیاری ها به آن :: برنشانده :: می گویند در آنجا قرار دارد این سنگ برای ساخت تخت جمشید از دل کوه کنده شد و در حال انتقال به تخت جمشید بود که کار ساخت بخشی از تخت جمشید به پایان رسید .

نژاد

         نژاد مردم بختیاری را بیشتر مورخین ، گوناگون توصیف نموده اند. چنانچه بعضی از آنان از رابطه ی لغوی بین «بختیاریان» و «باکتویان» استفاده کرده و آنان را از نژاد «باکتویان» به حساب آورده اند. سرزمین بلخ را در قدیم «باکتو» و مردم آم را «باکتویان» می نامیدند. برخی هم بختیاریان را به «باختریان» نسبت داده اند. باختر را نیز محلی بین عراق عرب ، همدان ، فارس و محل سکونت بختیاری ها می دانند.

           گروهی دیگر از محققان ، بختیاری ها را از اعقاب یونانیانی می دانند که که در زمان لشکرکشی اسکند مقدونی به ایران ، به علل متعدد از جمله بیماری یا نقص عضو ، دیگر نتوانستند به وطن خود مراجعه نمایند و به دستور اسکندر در جلگه ی «مال امیر» یا شهرستان «ایذه» کنونی اسکان داده شده اند.

          آن چه مسلم است ، بختیاری ها از نژاد طوایف پارسی می باشند که در قرن های ششم و هفتم قبل از میلاد مسیح در دامنه ی کوه های بختیاری در مشرق شوشتر و دو طرف رودخانه ی کازرون مستقر شده اند و با «ایلامیان» که مردم بومی آن سرزمین بوده اند درآمیخته اند و در نتیجه نژاد واحدی را به وجود آورده اند.

 زبان

         اصولاً زبان مردم بختیاری از اصیل ترین و دست نخورده ترین زبان های فارسی است که ریشه ی آن «فارسی پهلوی» می باشد. زیرا بر اثر موقعیت خاص جغرافیایی سرزمین بختیاری ، پای بیگانگان کمتر به این منطقه رسیده و به همین سبب در طول چند قرن به طور معجزه آسایی از اختلاط و آمیزش با سایر زبان ها محفوظ مانده است.

         نزدیکی لهجه ی شیرین بختیاری با زبان پهلوی به قدری است که زبان شناسان ، آن دو را از هم جدا نمی دانند و می توان گفت که: «گویش بختیاری از زبان پهلوی به یادگار مانده است.»